কাৰক । Case in Assamese
কাৰক । Case in Assamese
বাক্যত ক্ৰিয়াৰ সৈতে সম্বন্ধ থকা পদক কাৰক (Case) বোলে। যেনে-
“মন্ত্ৰীজনে বাসভৱনত তহবিলৰ পৰা টকা উলিয়াই নিজ হাতেৰে ৰাজনক পুৰস্কৃত কৰিলে।”
এই বাক্যটোৰ ‘পুৰস্কৃত কৰিলে’ ক্ৰিয়া পদটো সম্পন্ন হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত – মন্ত্ৰীজনে বাসভৱনত তহবিলৰ পৰা টকা উলিয়াই নিজ হাতেৰে ৰাজনক-এই প্ৰত্যেকটো পদেই সহায় কৰিছে। ক্ৰিয়াটোক বিভিন্ন ধৰণে প্ৰশ্ন কৰিলে তলত দিয়া ধৰণে উত্তৰবোৰ পাম–
প্ৰশ্ন উত্তৰ
কোনে দান কৰিলে?—মন্ত্ৰীয়ে।
কি দিছিল?——টকা দিছিল।
কিহেৰে দিছিল——নিজ হাতেৰে।
ক’ৰ পৰা দিছিল?—তহবিলৰ পৰা।
ক’ত দিছিল?—বাসভৱনত।
কাক দিছিল?—ৰাজনক।
উল্লেখিত ছয়টা পদৰ প্ৰত্যেকৰে ‘পুৰস্কৃত কৰিলে’ -এই ক্ৰিয়া পদটোৰ লগত সম্বন্ধ আছে। ইহতঁৰ প্ৰত্যেকটোৱেই একো একোটা কাৰক।
কাৰক ছয় প্ৰকাৰৰ, যথা–
(১) কৰ্তা কাৰক (Nominative Case)
(২) কৰ্ম কাৰক (Accusative Case)
(৩) কৰণ কাৰক (Instrumental Case)
(৪) সম্প্ৰদান কৰাক (Dative Case)
(৫) অপাদান কাৰক (Ablative Case) আৰু
(৬) অধিকৰণ কাৰক (Locative Case )।
তলত এইবোৰৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হ’ল।
কৰ্তা কাৰক (Nominative Case)
বাক্যত ক্ৰিয়া সম্পন্ন কৰোতাক কৰ্তা কাৰক বোলে। কৰ্তা কাৰকত প্ৰথমা বিভক্তি হয়। অকৰ্মক ক্ৰিয়াৰ কৰ্তাত বিভক্তি উহ্য থাকিব পাৰে। উদাহৰণ–
ৰামে কামটো কৰিছে।
উক্ত বাক্যটোত ‘কামটো কৰিছে’ ক্ৰিয়াটোৰ কৰ্তা ‘ৰাম’। গতিকে ‘ৰাম’ কৰ্তা কাৰক। আৰু ইয়াত প্ৰথমা বিভক্তি যোগ হৈছে।
কৰ্তাক দুটা ভাগত ভাগ কৰা হৈছে, যথা–
(ক) মুখ্য বা স্বতন্ত্ৰ কৰ্তা আৰু (খ) প্ৰযোজক কৰ্তা।
যি কৰ্তাই নিজে ক্ৰিয়া সম্পন্ন কৰে তাকে মুখ্য কৰ্তা বা স্বতন্ত্ৰ কৰ্তা বোলে। উদাহৰণ–
হৰেণে ৰামায়ন পঢ়িছে। হৰিহৰে বল খেলিছে।
বি. দ্ৰ: বাক্যত ক্ৰিয়াটো অসমাপিকা হ’লে সেই ক্ৰিয়াক কেৱলীয়া কৰ্তা বোলে। উদাহৰণ–
সূৰ্য উদায় হোৱাত আমি ঘৰৰ পৰা বাহিৰ হ’লো।
সি পঢ়ি খেলি থাকোতে ৰাজন আহিছিল।
উক্ত বাক্য দুটিত ‘সূৰ্য’ আৰু ‘সি’ কেৱলীয়া কৰ্তা।
আনহাতে পাঁচনী ক্ৰিয়াৰ কৰ্তাক পাঁচনী কৰ্তা আৰু যাক পাঁচি কাৰ্য কৰা হয় তাক প্ৰযোজক কৰ্তা বোলে। প্ৰযোজক কৰ্তাত কৰ্ম কাৰকৰ দ্বিতীয়া বিভক্তি যোগ হয়। উদাহৰণ–
ল’ৰাটোক মাকে গাখীৰ খুৱালে। শিক্ষকে ছাত্ৰজনক কোৱালে।
কেতিয়াবা প্ৰযোজক কৰ্তাত কৰণ কাৰকৰ তৃতীয়া বিভক্তি যোগ হয়।উদাহৰণ–
দেউতাকে ছোৱালীজনীৰ হতুৱাই ৰুমটো ছাফা কৰিলে।
কৰ্ম কাৰক (Accusative Case)
কৰ্তাই যি কৰে বা যাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি কোনো কাৰ্য সম্পাদন কৰে তাকে কৰ্ম কাৰক বোলে। কৰ্ম কাৰকত দ্বিতীয়া বিভক্তি যোগ হয়। কিন্তু কেতিয়াবা ই লোপ পাব পাৰে। উদাহৰণ–
শিক্ষকে ছাত্ৰক শাস্তি দিলে।
ইয়াত শাস্তি’ দিয়া কামটো ‘ছাত্ৰ’ৰ ওপৰত হৈছে। গতিকে ‘ছাত্ৰ’ কৰ্ম কাৰক। ইয়াত দ্বিতীয়া বিভক্তি যোগ হৈছে।
সজীৱ বা প্ৰাণীবাচক হ’লে বিভক্তিৰ চিন লোপ নাপায়। উদাহৰণ–
ৰাইজে মিছলীয়াক শাস্তি দিছে।
ইয়াত ‘মিছলীয়া’ প্ৰাণীবাচক হোৱা হেতুকে ‘মিছলীয়া’ কৰ্মত দ্বিতীয়া বিভক্তি যোগ হৈছে।
কৰণ কাৰক (Instrumental Case)
যাৰ দ্বাৰা কৰ্তাই ক্ৰিয়া সম্পাদন কৰে তাকে কৰণ কাৰক বোলে। কৰণ কাৰকত তৃতীয়া বিভক্তি হয়। উদাহৰণ–
ৰামে কলমেৰে লিখিছে।
ইয়াত ‘লিখিছে’ ক্ৰিয়া কলমৰ দ্বাৰা সম্পন্ন হৈছে। গতিকে কলমেৰে কৰণ কাৰক। তেনেকৈ-
হাতেৰে কৰিলেঁ। গাড়ীৰ গ’লোঁ। লোৰে সজালোঁ। ইত্যাদি ।
কৰ্মবাচ্য আৰু ভাৱ বাচ্যত কৰ্তা তৃতীয়া বিভক্তি হয়। উদাহৰণ–
হৰেনৰ দ্বাৰা কামটো কৰা হ’ল।
সম্প্ৰদান কৰাক (Dative Case)
যাক কোনো বস্তু নিজ স্বত্ব ত্যাগ কৰি দান কৰা হয় তেতিয়া দানৰ পাত্ৰক সম্প্ৰদান কাৰক বোলে। সম্প্ৰদান কাৰকত চতুৰ্থী বিভক্তি (অক, লৈ) যোগ হয়। উদাহৰণ–
সি দুখীয়াক এশ টকা দিলে।
একলব্যই আঙুলি কাটি গুৰুলৈ দক্ষিণা আগবঢ়াইছিল।
ইয়াত ‘দুখীয়াক’, ‘গুৰুলৈ’ – সম্প্ৰদান কাৰক। কিয়নো এই দুজনক কিবা দিয়া বুজাইছে। অৱশ্যে কিবা দিয়া বুজালেই সম্প্ৰদান কাৰক নহ’ব; কিয়নো দাতাই নিজৰ সম্পূৰ্ণ স্বত্ব ত্যাগ কৰি কিবা বস্তু দিলেহে সম্প্ৰদান কাৰক হ’ব।
অপাদান কাৰক (Ablative Case)
য’ৰ পৰা ভয় পোৱা, উৎপন্ন হোৱা, আৰম্ভ হোৱা, লজ্জিত হোৱা বা পৃথক হোৱা বোধ জন্মে তাকে অপাদান কাৰক বোলে। অপাদান কাৰকত পঞ্চমী বিভক্তি ‘পৰা’ যোগ হয়। উদাহৰণ–
পেট্ৰলিয়ামৰ পৰা কেৰাচিন তেল হয়।
শিক্ষকজন শ্ৰেণীকোঠাৰ পৰা ওলাই গ’ল।
তোমাক পাই তেওঁ ভয়ৰ পৰা ৰক্ষা পৰিল।
কুঁহিয়াৰৰ পৰা চেনি হয়।
ডাৱৰৰ পৰা বৰষুণ হয়।
অধিকৰণ কাৰক (Locative Case)
বাক্যত থকা ক্ৰিয়াৰ আধাৰকে অধিকৰণ কাৰক বোলে। আন কথাত য’ত বা যিহত ক্ৰিয়া সম্পাদিত হয় তাক অধিকৰণ কাৰক বোলে। অধিকৰণ কাৰকত সপ্তমী বিভক্তি ‘ত’ যোগ হয়। উদাহৰণ–
ৰামে নদীত গা ধুইছে। বাঘ হাবিত থাকে। চোৰত বিশ্বাস নাই।
ইয়াত ‘গা ধোৱা’ কাম নদীত সম্পাদিত হৈছে। গতিকে ‘নদী’ অধিকৰণ কাৰক। এনেদৰে ‘থাকে’ ক্ৰিয়া হাবিত সম্পাদিত হৈছে। গতিকে ‘হাবি’ অধিকৰণ কাৰক।
কিছুমান ব্যাকৰণবিদে অধিকৰণ কাৰকক প্ৰধানকৈ দুই ভাগত ভাগ কৰিছে, যথা–
(ক) আধাৰাধিকৰণ কাৰক আৰু
(খ) কালাধিকৰণ কাৰক।
যিবোৰ ক্ৰিয়াই একোটা আধাৰ বুজায় অৰ্থাৎ য’ত ক্ৰিয়া সম্পাদিত হয় তাকেই আধাৰাধিকৰণ কাৰক বোলে। উদাহৰণ–
হাবিত বাঘ থাকে। সাগৰত হাঙ্গৰ থাকে।
এই বাক্য দুটাত থকা ‘হাবিত’ আৰু ‘সাগৰত’ পদ দুটাক একোটা আধাৰ বুজাইছে।
আনহাতে যি ক্ৰিয়াই সম্পাদিত হোৱা সময়ক বুজায় তাক কালাধিকৰণ কাৰক বোলে।
বহাগত কুলিয়ে মাতে। শৰতত শেৱালী ফুলে। আহাৰত বৰষুণ হয়।
অনুশীলনী
(১) কাৰক কাক বোলে?
(২) কাৰক কেইবিধ আৰু কি কি?
(৩) কৰ্তা কাৰক কাক বোলে? উদাহৰণসহ বুজাই লিখা।
(৪) কৰ্ম কাৰক কাক বোলে? উদাহৰণসহ বুজাই লিখা।
(৫) কৰণ কাৰক কাক বোলে? উদাহৰণসহ বুজাই লিখা।
(৬) সম্প্ৰদান কাৰক কাক বোলে? উদাহৰণসহ বুজাই লিখা।
(৭) অপাদান কাৰক কাক বোলে? উদাহৰণসহ বুজাই লিখা।
(৮) অধিকৰণ কাৰক কাক বোলে? উদাহৰণসহ বুজাই লিখা।
(৯) অধিকৰণ কাৰকক কেই ভাগত ভাগ কৰা হৈছে ? সূত্ৰ লিখি উদাহৰণ দিয়া। ০ ০ ০
ৰাব্বি মছৰুৰ ৰচিত কেইখনমান গ্রন্থ:
- অসমীয়া লেখক পৰিচয়
- বিশ্ব ব্যক্তি পৰিচয়
- অসমীয়া ৰচনা শিক্ষা
- অসমীয়া ভাব সম্প্রসাৰণ
- এক গুচ্ছ জীৱনী
- শিশু পদ্য
- অসমীয়া অনুবাদত বিশ্ব চুটি গল্প
- অসমীয়া অনুবাদত বিশ্ব কবিতা
- অসমীয়া অনুবাদত বিদেশী কবিতা
- পৃথিৱীৰ আৰু মোৰ (কাব্য সংকলন)
- সংহতিৰ ভাড়া ঘৰ ( কাব্য সংকলন)
- মোৰ গীত তোমাৰ সুৰ (গীতি কবিতা সংকলন)
- তুমি কেমন প্রেমিক (বাংলা কাব্য সংকলন)
- তোমাকে বলছি (বাংলা কবিতা সংকলন)
- ফণী শৰ্মাৰ নাটক ‘চিৰাজ’-এক সমালোচনা
- হীৰেন ভট্টাচাৰ্যৰ কবিতা -এক বিশ্লেষণাত্মক অধ্যয়ন
- ইছমাইল হোছেইনৰ কবিতা : এক বৈশিষ্ট্যমূলক আলোচনা
- ইছমাইল হোছেইনৰ কবিতা: এক বিশ্লেষণাত্মক অধ্যয়
- অসমীয়া উপন্যাস সমালোচনা
- অসমীয়া চুটি গল্প সমালোচনা
- মৌলানা আবুল কালাম আজাদ (চমু জীবনী)
- অসমীয়া কবি প্রতিভা (সাহিত্য সমালোচনা)
- নির্বাচিত অসমীয়া কবিতা সমালোচনা
- অসমীয়া ব্যাকৰণ ক অংশ
- অসমীয়া ব্যাকৰণ খ অংশ
- নির্বাচিত অসমীয়া কবিতাৰ মূলভাব
- আৰবী সাহিত্যৰ ইতিহাস:প্রাক-ইসলামী যুগ (৫০০-৬২২ খৃ:)
- আৰবী সাহিত্যৰ ইতিহাস:প্রাথমিক ইসলামী যুগ (৬২২-৬৬১)…
Some Important Books for Students:
- Advertisement Writing
- Amplification Writing
- Note Making
- Paragraph Writing
- Notice Writing
- Passage Comprehension
- The Art of Poster Writing
- The Art of Letter Writing
- Report Writing
- Story Writing
- Substance Writing
- School Essays Part-I
- School Essays Part-II
- School English Grammar Part-I
- School English Grammar Part-II..
অতিৰিক্ত অনুসন্ধান:
