মই এখন দেশ বিচাৰিছো আৰু এখনি নদী–এক সমালোচনাত্মক বিশ্লেষণ
মই এখন দেশ বিচাৰিছো আৰু এখনি নদী
মই এখন দেশ বিচাৰিছো আৰু এখনি নদী–এক সমালোচনাত্মক বিশ্লেষণ
মানুহ আশা লৈ জীয়াই থাকে – এই আশা শান্তি-সমৃদ্ধিৰে জীয়াই থকাৰ আশা। কিন্তু অপ্ৰত্যাশিত ভাৱেই নিশাৰ ঘোৰ অন্ধকাৰে আশাৰ বাৰেবৰণীয়া ৰামধেনুক ঘেৰি ধৰে। ফলত মানৱ জীৱন হৈ পৰে আশা-নিৰাশাৰ প্ৰৱল ঢৌ। কবি ইছমাইলৰ ‘মই এখন দেশ বিচাৰিছো আৰু এখনি নদী’ তেনে আশা-নিৰাশাৰ দোমোজাৰ কবিতা। কবিয়ে ইয়াত সুখ-স্বাচ্ছন্দেৰে ভ’ৰপুৰ এখন আদৰ্শ সমাজৰ সপোন দেখিছে আৰু সেই দেশখন বিচাৰি বাস্তৱত নাপাই নিৰাশাত ভাগি পৰিছে।
কবিয়ে চাতক পখীৰ দৰে তৃষ্ণাৰ্ত হৈ এখন আদৰ্শ দেশ বিচাৰিছে। বহুতক প্ৰশ্ন কৰিছে সেই দেশখনৰ স্থিতিৰ বিষয়ে। তেওঁ আনকি নাজানে তেওঁ বিচৰা আশাৰ নদীটো এটা সমন্বয়ৰ প্ৰতীক নে এক বিধবংশী গতি নাইবা তেওঁ বিচৰা দেশখন এটা সম্প্ৰদায়ৰ নাম নে এটা কঙাল জাতি। সেয়ে দ্যোদুল্যমান অৱস্থাত পৰি কবিয়ে চিঞৰি উঠিছে–
“চাতক পখীৰ দৰে অহৰহ বিচাৰিছো
সীমাহীন এখন দেশ, এখনি বহল নদী
বহুবাৰ তোমাক সুধিলো- কিমান বাৰু গভীৰ
নদীৰ বুকু ,ক’তেইবা সেই দেশ
তুমিতো নক’লা নদী এটা সমন্বয়ৰ প্ৰতীক
নে এক বিধবংশী গতি
তুমিতো নক’লা দেশ এটা সম্প্ৰদায়ৰ নাম নে
দেশ এটা কঙাল জাতি।”
নদীক সাধাৰণতে দুখ-বেদনাৰ লগতে প্ৰেমৰ প্ৰতীক বুলি ধ’ৰা হয়। দেশ এখনক শিশুৰ মুখৰ দৰে কোমল আৰু মাকৰ বুকুৰ দৰে মৰমীয়াল বুলি কোৱা হয়। কিন্তু কবিয়ে বাস্তৱত সেইখিনি পোৱা নাই। কবিৰ বাবে দেশখন হৈ পৰিছে ‘শুকান ৰুটিৰ দৰে নিৰস’, ‘নিচলা শিশুৰ দৰে অনুজ্জ্বল’ আৰু ‘অনুবৰ্বৰ পথাৰৰ দৰে’ । অৰ্থাৎ কবিয়ে ভৱা আৰু পোৱাৰ মাজত বিশাল পাৰ্থক্য দেখা পাইছে। কবিয়ে কৈছে০০
“মই ভাৱিছিলো–শুকান ৰুটিৰ দৰে নিৰস
নিচলা শিশুৰ দৰে অনুজ্জ্বল
অনুবৰ্বৰ পথাৰৰ দৰে নদী।
অথচ নদীক কোৱা হয় প্ৰেমৰ বণিক
নিতে কঢ়িয়াই ভালপোৱা, চেনেহ, বেদনা
মই ভাৱিছিলো–দেশ এটা ক্লীৱ পদাৰ্থ,
উচ্ছন্ন বিৰিখৰ দৰে মৃত এটি পিণ্ড
নৱজাত শিশুৰ দৰে কোমল,
মাকৰ বুকুৰ দৰে মৰমীয়াল বুলি কোৱা হয় দেশ
য’ত বিৰাজ কৰে এহেজাৰ এটা আকাল
উদং থাকে চিৰকাল শইচৰ পথাৰ।”
কবিয়ে জানে নদী, দেশ, সভ্যতাৰ ইতিহাস। কিন্তু কবিয়ে সাধাৰণতে জনাৰ দৰে বাস্তৱত সেইখিনি পোৱা নাই। কবিয়ে দেখা নদীয়ে অবাঞ্চিত ঢলবোৱাই নষ্ট কৰে খেতি-পথাৰ। অৰ্থাৎ আজি দেশ আৰু নদী এটা অৰ্থহীন কবিতা আৰু এজন চণ্ডাল কবিৰ দৰে অহংকাৰী। কবিয়ে সেয়ে কৈছে–
“নদী–এটা জাতি, এখন দেশৰ সভ্যতাৰ ইতিহাস
অথচ উত্তাল সময়ৰ দৰে আমাৰ দেশত
নদীয়ে ধোৱায় শইচৰ পথাৰ
নদীত অবাঞ্চিত ঢল নামে, অস্থিৰ তৰঙ্গই
পাৰ ভাঙি নাচে নদীৰ বুকুত
আজিৰ দেশ আৰু নদী– যেন এটি অৰ্থহীন কবিতা
আৰু এজন চণ্ডাল কবি।”
কবিয়ে সেই শান্তিৰে ভ’ৰা দেশখন বিচাৰি গৈ গৈ ভিয়েটনামী গাভৰুক সুধিছে, সুধিছে নিগ্ৰো বন্ধুক আৰু সুধিছে এজন স্বদেশী বন্ধুক। সকলোৱেই কিবা নহয় কিবা উত্তৰ দিছে, কিন্তু কোনোউত্তৰে কবিক সন্তুষ্টি দিব পৰা নাই। কবিৰ ভাষাত–
“ নিজৰ উদং বুকুত হাত থৈ সেইখন দেশ বিচাৰিছিলো
তোমাৰ উষ্ণ বুকুৰ উমান লৈ সেইখনি নদী বিচাৰিছিলো,
মাথো বিচাৰিছিলো
এজনী ভিয়েটনামী গাভৰুক সুধিলো–
সেইখনি ৰূপহী নদী ক’ত?
এজন আত্বীয়ৰ দৰেই উত্তৰ দিলে–
সেইখনি নদী তোমাৰ তেজৰ প্ৰবাহত
এজন নিগ্ৰো বন্ধুক সুধিলো-
সেইখন বিশ্বাসৰ দেশ ক’ত? কি তাৰ নাম?
এজন সহোদৰৰ দৰেই উত্তৰ দিলে –
সেইখন দেশ তোমাৰ শস্যৰ পথাৰত
এজন স্বদেশীক সুধিলোঁ – ক’তনো
সেই প্ৰেম, ভালপোৱাৰ দেশ আৰু নদী?
তেওঁ বিমূঢ় হৈ নত শিৰে গুচি গ’ল এজনবোবাৰ দৰে।”
কবিয়ে যি উত্তৰ পাইছে হয়তো তাতেই তেওঁৰ কাঙ্খিত দেশ আৰু নদী। কিন্তু বাস্তৱত বিচাৰি নাপাই হাবাথুৰি খাইছে। সিহঁতে দেখুৱাই দিয়া দেশবোৰত মীৰাট, মুৰদাবাদ, নেলী অথবা ভিবান্দি আছে- য’ত হাজাৰ হাজাৰ মানুহৰ অকাল মৃত্যুয়ে দিন দুপুৰতে কিৰীলি পাৰে। সেয়ে কবিয়ে বিচাৰি গৈছে–
“মই এখন দেশ বিচাৰিছো আৰু এখনি নদী
বিশ্বাসৰ বহল নদী
য’ত তুমি বিচাৰি নোপোৱা মীৰাট, মুৰদাবাদ
নেলী অথবা ভিবান্দি
এইখন পৃথিৱীতে এখন নতুন পৃথিৱী
বিচাৰি চলাথ কৰিছোঁ
য’ত স্বাধীনতা, মানৱতা, আৰু শান্তি নহয়
চিৰকাল বন্ধী।”
বিষয়-বস্তুৰ দিশৰ পৰা কবিতাটি আলোক-সন্ধানী কবিতা। নিৰাশাৰ মাজতেও কবিয়ে আশাৰ আলো বিচাৰিছে। সেই দিশৰ পৰা কবিতাটি আধুনিক কবিতাৰ ইতিহাসত এক বিশেষ প্ৰভাৱশালী কবিতা কাৰণ কবি ইছমাইল হোছেইনৰ দৰে প্ৰতিজন কবি সাহিত্যিকেই যদি এনে এখন দেশৰ সন্ধান কৰে তেন্তে নিশ্চয় তেনে দেশ এখন আমি পাব পাৰো বুলি আমি আশা কৰিব পাৰি। ভাষা আৰু কাব্যিক আঙ্গিকৰ দিশৰ পৰা কবিতাটি আটকধুনীয়া। ইয়াৰ বিশেষ আকৰ্ষণীয় দিশটো হ’ল ইয়াত ব্যৱহাৰ কৰা সৰল কল্পচিত্ৰবোৰ।০ ০ ০
মই এখন দেশ বিচাৰিছো আৰু এখনি নদী
মই এখন দেশ বিচাৰিছো আৰু এখনি নদী
ৰাব্বি মছৰুৰ ৰচিত কেইখনমান গ্রন্থ:
- অসমীয়া লেখক পৰিচয়
- বিশ্ব ব্যক্তি পৰিচয়
- অসমীয়া ৰচনা শিক্ষা
- অসমীয়া ভাব সম্প্রসাৰণ
- এক গুচ্ছ জীৱনী
- শিশু পদ্য
- অসমীয়া অনুবাদত বিশ্ব চুটি গল্প
- অসমীয়া অনুবাদত বিশ্ব কবিতা
- অসমীয়া অনুবাদত বিদেশী কবিতা
- পৃথিৱীৰ আৰু মোৰ (কাব্য সংকলন)
- সংহতিৰ ভাড়া ঘৰ ( কাব্য সংকলন)
- মোৰ গীত তোমাৰ সুৰ (গীতি কবিতা সংকলন)
- তুমি কেমন প্রেমিক (বাংলা কাব্য সংকলন)
- তোমাকে বলছি (বাংলা কবিতা সংকলন)
- ফণী শৰ্মাৰ নাটক ‘চিৰাজ’-এক সমালোচনা
- হীৰেন ভট্টাচাৰ্যৰ কবিতা -এক বিশ্লেষণাত্মক অধ্যয়ন
- ইছমাইল হোছেইনৰ কবিতা : এক বৈশিষ্ট্যমূলক আলোচনা
- ইছমাইল হোছেইনৰ কবিতা: এক বিশ্লেষণাত্মক অধ্যয়
- অসমীয়া উপন্যাস সমালোচনা
- অসমীয়া চুটি গল্প সমালোচনা
- মৌলানা আবুল কালাম আজাদ (চমু জীবনী)
- অসমীয়া কবি প্রতিভা (সাহিত্য সমালোচনা)
- নির্বাচিত অসমীয়া কবিতা সমালোচনা
- অসমীয়া ব্যাকৰণ ক অংশ
- অসমীয়া ব্যাকৰণ খ অংশ
- নির্বাচিত অসমীয়া কবিতাৰ মূলভাব
- আৰবী সাহিত্যৰ ইতিহাস:প্রাক-ইসলামী যুগ (৫০০-৬২২ খৃ:)
- আৰবী সাহিত্যৰ ইতিহাস:প্রাথমিক ইসলামী যুগ (৬২২-৬৬১)…
Some Important Books for Students:
- Advertisement Writing
- Amplification Writing
- Note Making
- Paragraph Writing
- Notice Writing
- Passage Comprehension
- The Art of Poster Writing
- The Art of Letter Writing
- Report Writing
- Story Writing
- Substance Writing
- School Essays Part-I
- School Essays Part-II
- School English Grammar Part-I
- School English Grammar Part-II..
অতিৰিক্ত অনুসন্ধান:
